Categories: Aktualności, O nas, Wydarzenie

Historia objawień Św. Michała w Gargano

Figura, która przybywa do naszej parafii ma swój rodowód w Gargano na południu Włoch. Tam objawił się Święty Michał.

Początki Sanktuarium sięgają końca V i pierwszych dziesięcioleci VI wieku. Najstarsze źródła pisane świadczące o starożytności tego miejsca to: dwa listy papieża Gelazego I pisane na przełomie 493 i 494 roku, pierwszy – do biskupa Giusto z Larino i drugi – do biskupa Potenza Herculentiusa (492 – 496), a także krótka wzmianka w Martirologium Geronimiańskim pod datą 29 września.

Innym źródłem pisanym jest Liber de apparitione sancti Michaelis in Monte Gargano. Wersja z VIII wieku ukazuje w sposób szczegółowy a zarazem sugestywny cudowne wydarzenia, które dały początek kultowi św. Michała Archanioła na Górze Gargano. Źródłem tego kultu są cztery objawienia, które miały miejsce na przestrzeni wieków. Ich opis, ukazany w sposób prosty a zarazem barwny, daje świadectwo cudowności wydarzeń, które tu się rozegrały.

Pierwsze objawienie (Epizod zagubienia byka)

Pierwsze objawienie, które według tradycji miało miejsce w roku 490, jest określane jako epizod zagubienia byka. Pewnego dnia bogatemu włościaninowi z Siponto (według niektórych identyfikowany z Elvio Emanuele, przywódcą wojsk Sipontu) doniesiono o zagubieniu się najpiękniejszego byka z jego stada, pasącego się na wzgórzach Gargano. Właściciel po usilnych poszukiwaniach we wszystkich możliwych miejscach, w końcu znalazł go na szczycie góry u wejścia do groty. W odruchu gniewu napiął łuk i wypuścił strzałę, aby ukarać śmiercią nieposłuszne zwierzę. Ale strzała zamiast ugodzić byka, w sposób niewytłumaczalny zawróciła i zraniła strzelającego.

Wstrząśnięty tym wypadkiem właściciel udał się do biskupa, aby mu donieść o niezwykłym wydarzeniu, jakie miało miejsce na szczycie góry. Biskup niezwłocznie zarządził trzy dni modlitw i pokuty. Kiedy chylił się ku wieczorowi ostatni dzień modlitw, biskupowi ukazał się św. Michał Archanioł i przemówił do niego tymi słowami: Ja jestem Archanioł Michał stojący przed obliczem Boga. Grota jest mnie poświęcona; ja sam jestem jej strażnikiem… Tam, gdzie się otwiera skala, będą przebaczone grzechy ludzkie… Modlitwy, które będziecie tu zanosić do Boga, zostaną wysłuchane. Idź w góry i poświęć tę grotę dla kultu chrześcijańskiego.
Ponieważ ta góra była tajemnicza i prawie niedostępna, a ponadto była także miejscem kultu pogańskiego, biskup długo wahał się, zanim zdecydował się wypełnić polecenie Archanioła.

Drugie objawienie (Epizod zwycięstwa)

Drugie objawienie św. Michała zwane epizodem Zwycięstwa, tradycyjnie datowane jest na rok 492. Według dzisiejszych historyków wydarzenia, do których to objawienie nawiązuje, miały miejsce podczas wojny między księciem Longobardzkim Grimoaldo a Grekami w latach 662-663, kiedy to zwycięstwo odniesione 8 maja, Longobardzi uznali za owoc pomocy i wstawiennictwa św. Michała Archanioła. Tradycja mówi, że miasto Siponto podczas oblężenia przez wojska nieprzyjacielskie było już bliskie poddania się. Biskup, Św. Wawrzyniec, uzyskał u nieprzyjaciół trzy dni zawieszenia broni i w tym czasie zwrócił się o pomoc do przywódcy wojsk niebieskich w ufnej modlitwie wspartej pokutą. Po trzech dniach modlitw ukazał mu się św. Michał, który przepowiedział szybkie i całkowite zwycięstwo. Ta obietnica wlała nadzieję w serca oblężonych mieszkańców Sipontu. Pokrzepieni nią obrońcy wyszli z miasta i wzięli udział w zaciętej bitwie, której towarzyszyły grzmoty, błyski i huki o nadzwyczajnej mocy. Zwycięstwo wojsk Sipontu było całkowite, a wojska nieprzyjacielskie zostały pogromione.

Trzecie objawienie (Epizod poświęcenia)

Trzecie objawienie nazwane jest epizodem poświęcenia. Według tradycji w roku 493, po zwycięstwie, biskup zdecydował się wykonać polecenie Archanioła i poświęcić grotę ku jego czci jako znak uznania i podziękowania za pomoc. Pasterz diecezji Siponto umocnił się dodatkowo w swoim postanowieniu dzięki pozytywnej opinii danej przez papieża Gelazego I (492-496). Po raz kolejny objawił mu się Archanioł i oznajmił, że On sam osobiście poświęcił już grotę. Wtedy św. Wawrzyniec wraz z innymi siedmioma biskupami z Apulii, z ludem i duchowieństwem Siponto udał się w procesji do świętego miejsca. Podczas drogi miało miejsce przedziwne zdarzenie: nad głowami biskupów pojawiły się orły, które chroniły ich od silnych promieni słonecznych.

Po przybyciu do groty w jej wnętrzu znaleźli kamienny ołtarz, przykryty szkarłatnym suknem i nad nim krzyż. Oprócz tego, jak przekazuje legenda, św. Michał na znak swojej obecności pozostawił na skale odcisk stopy dziecka. Święty Biskup pełen radości złożył Bogu ofiarę eucharystyczną. Wydarzenie to miało miejsce 29 września 493 r. Od czasu tych nadzwyczajnych wydarzeń Grota cieszy się tytułem Niebiańskiej Bazyliki, gdyż jako jedyna świątynia na świecie nie była ona nigdy poświęcona ręką ludzką.

Ostatnie objawienie

Był rok 1656, na terenie dzisiejszych Włoch szalała dżuma. Miejscowy biskup Alfonso Puccinelli, zdając sobie sprawę z niebezpieczeństwa, jakie groziło miastu, zwrócił się z prośbą o pomoc do św. Michała. Pasterz chciał wręcz wymóc wolę Bożą wkładając w rękę figury św. Michała tekst modlitwy sformułowanej w imieniu wszystkich mieszkańców miasta. I oto 22 września o świcie, podczas modlitwy w pokoju pałacu biskupiego w Monte Sant’ Angelo, usłyszał jakby trzęsienie ziemi. W olśniewającym blasku ukazał mu się św. Michał, polecając mu poświęcić kamyki pochodzące z groty, na których ma być wyżłobiony znak krzyża i dwie litery M. A. (Michał Archanioł). Według słów Archanioła, ktokolwiek będzie posiadał i ze czcią przechowywał taki kamyk, uchroni się od choroby. Biskup z wiarą przyjął polecenie Zwiastuna Bożych Wyroków. Zgodnie z obietnicą św. Michała, nie tylko miasto, ale i wszyscy ci, którzy posiadali poświęcone kamyki, w krótkim czasie zostali uwolnieni od zarazy.

Na wieczną pamiątkę tego cudu, biskup zarządził wzniesienie pomnika ku czci św. Michała na placu naprzeciw pałacu biskupiego, w którym miało miejsce to cudowne wydarzenie. Napis w języku łacińskim umieszczony na pomniku jeszcze dziś przypomina nam o tym niezwykłym wydarzeniu:
KSIĘCIU ANIOŁÓW,
ZWYCIĘZCY ZARAZY PATRONOWI I OPIEKUNOWI
POMNIK NA WIECZNĄ WDZIĘCZNOŚĆ
ALFONSO PUCCINELLI 1656

Monte Sant’ Angelo

Wokół świętego miejsca objawień powstały pierwsze zabudowania mieszkalne, które szybko się rozrosły; dając początek temu tak niezwykłemu miastu, które można by powiedzieć, nie z woli ludzkiej, ale przez tajemnicze zrządzenie Boże powstało. Nazywa się ono Monte Sant’ Angelo: Góra Świętego Anioła. Nazwa ta pochodzi od patrona tego miejsca i właśnie dzięki niemu miasto to jest znane i podziwiane na całym świecie.

Znajdujące się na wysokości około 850 metrów n.p.m. Monte Sant’ Angelo jest także dzisiaj ważnym centrum kulturalnym dla Gargano, tak dzięki bogactwu swej historii, jak też ze względu na ważne osobistości, które tutaj przebywały i działały. Bardzo sugestywne są tradycje ludowe przechowywane i przekazywane od wieków do dnia dzisiejszego przez mieszkańców tego miejsca. Miasto w swojej historii znajdowało się pod panowaniem różnych ludów: miedzy innymi Bizantyjczyków, po nich Longobardów, którzy właśnie Świętego Michała obrali za swojego Patrona. W IX wieku gród zniszczyli Saraceni. Pokonali ich Karolingowie, którzy także powierzyli się opiece Św. Michała Archanioła. W 982 roku miasto z kolei zostało poddane wpływom greckim. Następnie Normanowie utworzyli na tych terenach księstwo nazwane: Honor Monte Sant’ Angelo. Po nich przybyli Szwabi, po których objął panowanie na tym terenie Karol I Andegaweński, wielki protektor Niebiańskiej Bazyliki.

W końcu XV wieku, po okresie Aragońskim, terytorium to stało się przez trzy wieki własnością rodziny genueńskiej Grimaldi. Od tego czasu zaczyna się powolny upadek politycznego znaczenia miasta, ale rośnie coraz bardziej sława i znaczenie tego miejsca jako sanktuarium św. Michała Archanioła.

Sanktuarium św. Michała Archanioła

Sanktuarium znajduje się na skrzyżowaniu dróg, które prowadzą do Manfredonii, San Giovanni Rotondo i do kompleksu leśnego zwanego Foresta Umbra. Wchodząc do samego Sanktuarium żelazną bramą znajdujemy się na górnym dziedzińcu. Na tym placu wznosi się majestatyczna dzwonnica zwana Wieżą Andegaweńską (Torre Angioina).

Dzwonnica została wzniesiona przez Karola I Andegaweńskiego jako wotum wdzięczności wobec św. Michała Archanioła za zdobycie królestwa. Jej budowę rozpoczęto 27 marca 1274, podczas pontyfikatu Grzegorza X (1271-1276), a ukończono w 1282 roku. Została ona zaprojektowana przez architekta Jordana z Monte Sant’ Angelo. Budową jej kierował on sam wraz ze swoim bratem Maraldo.

Wieża jest zbudowana na rzucie ośmiokąta. Pierwotnie miała 40 metrów wysokości. Następnie została obniżona do 27 metrów wysokości. Dokładne przyczyny tej zmiany nie są znane. Według niektórych autorów powodem mógł być piorun lub konieczność zamontowania dzwonów. Aktualnie wieża posiada 4 kondygnacje. Jej ściany ozdobione są gzymsami z ornamentami roślinnymi i geometrycznymi. Między drugą a trzecią kondygnacją zwracają uwagę ślepe arkady. Wewnątrz dzwonnicy na poszczególnych poziomach znajdują się trzy pomieszczenia o sklepieniach w kształcie kopuły. Ostatnie, najwyższe, jest o sklepieniu krzyżowo-żebrowym. Na szczyt wieży można wejść dzięki krętym schodom wykutym w masywnych murach dzwonnicy. Na ostatnim, czwartym poziomie umieszczono sześć dzwonów, z których pięć możemy dojrzeć poprzez cztery otwarte okna zwieńczone łukami. Największy dzwon jest zawieszony na środku i pochodzi prawdopodobnie z 1666 roku.

Górny dziedziniec. Bramą przylegającą do dzwonnicy wchodzimy na tzw. górny dziedziniec (Atrio superiore), w głębi którego znajduje się wejście do Sanktuarium. Wejście to ozdobione jest małym portykiem zwieńczonym trójkątnym frontonem. Na frontonie naszą uwagę przyciąga nisza, znajdująca się w środku między dwiema małymi rozetkami. W tej pięknie ozdobionej niszy umieszczona jest figura Św. Michała Archanioła, postawiona tam w 1865 roku.

W głębi portyku znajduje się 2-częściowe wejście do Sanktuarium. Ozdobione jest ono dwoma bogato dekorowanymi portalami ostrołukowymi. Otwory drzwiowe są obramowane pięknymi kolumienkami i zwieńczone płaskorzeźbami. Na szczególną uwagę zasługuje płaskorzeźba z prawej strony, pochodzący z XIV wieku. Przedstawia ona siedzącą na tronie postać Matki Bożej z Dzieciątkiem na kolanach i stojących po bokach świętych Apostołów Piotra i Pawła. Obok św. Pawła widzimy małą postać klęczącej kobiety. Drugi portal, z lewej strony, stylem i ornamentacją obramowania nawiązuje do prawego. Na lewym portalu widnieje pochodząca z 1865 roku płaskorzeźba, przedstawiająca procesję siedmiu biskupów, duchowieństwa i ludu na Górę Św. Michała.

Drzwi z brązu, dzieło rzeźbiarza Michała Tiquino, pochodzącego z Monte Sant’Angelo, są darem dla Sanktuarium, ufundowanym w 1994 roku z okazji 1500-nej rocznicy objawień św. Michała Archanioła na górze Gargano. Na płytach drzwi została przedstawiona historia Sanktuarium od jego początków do czasów dzisiejszych – do wizyty Jana Pawła II w 1987 roku.

Nad portykami znajdują się dwie prostokątne tablice. Na tablicy po prawej stronie został umieszczony następujący tekst: Przejmujące jest to miejsce, jest ono domem Bożym i bramą niebios. (Terribilis est locus iste hic Domus Dei est et Porta Coeli). Na drugiej tablicy zostało wyryte:Poświęcenie tej bazyliki nie jest Waszą sprawą. Ten który ją wybudował, on sam ją dedykował i konsekrował. (Non est vobis opus hanc quam aedificavi Basilicam dedicare ipsem enim qui condidi etiam consecravi).

Grota św. Michała Archanioła

Po przekroczeniu portalu romańskiego przechodzimy obok ołtarza św. Franciszka i oto nagle pojawia się przed naszymi oczami widok jedyny w swoim rodzaju: jaskinia – grota o nieregularnym kamiennym sklepieniu, która na przestrzeni wieków przyjęła miliony pielgrzymów, miejsce, gdzie wielu grzeszników uzyskało przebaczenie i odnalazło pokój. Tutaj każdy z nas czuje się jak syn marnotrawny, który powraca do domu Ojca, kierowany i chroniony przez Św. Michała Archanioła. Liczne dzieła sztuki znajdujące się w grocie świadczą o jej wielowiekowej historii.

Na niewielkim podwyższeniu, na które wchodzi się po kilku stopniach, znajduje się prezbiterium. Za ołtarzem dominuje figura św. Michała, patrona tego miejsca. Po lewej stronie w prezbiterium możemy zauważyć katedrę – tron biskupi; po prawej stronie na wysokości ołtarza w niszy została umieszczona rzeźba przedstawiająca św. Sebastiana. Obok prezbiterium znalazł swoje miejsce ołtarz Matki Bożej Nieustającej Pomocy. W tylnej części groty możemy podziwiać serię rzeźb i płaskorzeźb.

Na uwagę zasługuje figura św. Michała Archanioła z XV wieku, umieszczona w małej grocie zwanej studzienką. Obok niej, z lewej strony widoczna jest płaskorzeźba Trójcy Przenajświętszej, dalej kapliczka z figurą Matki Bożej zwanej Konstantynopolitańską i w końcu płaskorzeźba przedstawiająca św. Mateusza. Posuwając się wzdłuż ściany znajdujmy bramę, która zamyka tak zwaną kopalnię kamieni – kamieniołom. Idąc dalej widzimy tron królewski oraz dwa ołtarze pod baldachimami: ołtarz Chrystusa ukrzyżowanego i ołtarz św. Piotra.

Figura św. Michała Archanioła

W głębi Świętej Groty, jakby w jej sercu, oczy nasze przykuwa świetlisty punkt: figura Świętego Michała Archanioła. Została ona ulokowana w urnie wykonanej ze srebra i z kryształu pochodzącego z Czech i umiejscowiona na bloku skalnym, pokrytym płytami z marmuru.

Rzeźba jest dziełem Andrzeja Contucci, zwanego Sansowino. Została umieszczona w Grocie w 1507 roku. Figurę, mającą 130 cm wysokości wykonano w białym marmurze z Carrary. Przedstawia Księcia wojsk niebieskich w stroju legionisty rzymskiego, pod którego stopami leży pokonany szatan, przedstawiony pod postacią potwora o twarzy małpy, udzie kozła, pazurach lwa i ogonie węża. Figura św. Michała Archanioła ozdobiona jest skrzydłami koloru złotego, które zostały dodane później na miejsce oryginalnych z marmuru.

Święty Michał ukazuje się naszym oczom jako uśmiechnięty młodzieniec, pełen wewnętrznego pokoju. Jego głowa jest ozdobiona kręconymi, delikatnymi lokami włosów, w bardzo oryginalnej formie, jedynej w swoim rodzaju w historii rzeźbiarstwa. Jego lewe ramię opada łagodnie wzdłuż ciała i jest okryte fałdami żołnierskiego płaszcza. Natomiast w podniesionej prawej ręce dzierży miecz gotowy do uderzenia. Św. Michał Archanioł jest przyodziany w zbroję, jaką nosili rzymscy legioniści wraz z szerokim płaszczem, który opada z jego ramion.

Inspiratorem tego arcydzieła był kardynał Antonio z Monte San Savino, natomiast koszty zostały pokryte przez tak zwanych Czterech Wielkich z Hiszpanii, których herby rodowe zostały umieszczone we wspólnej owalnej tarczy heraldycznej, podzielonej na cztery pola i usytuowanej w podstawie rzeźby:
1) Consalvo z Cordoby – Książę Sessa i Monte Sant’Angelo, zwycięzca bitwy pod Cerignola.
2) Diego de Mendoza – Książę Infantady, ambasador Ferdynanda Katolickiego przy Stolicy Apostolskiej.
3) Federico Enriquez Almirante di Castiglia – w tym okresie działający na tym terenie.
4) Andrea Guzman – Książę Medinas de Las Torres, spokrewniony z rodziną Cordova, gubernator Andrii.

Z okazji świąt figura św. Michała jest przyozdabiana koroną umieszczaną na głowie i bransoletą z wizerunkiem orła na lewej ręce. Orzeł na bransolecie przypomina procesję biskupów z Apulii podczas trzeciego objawienia, kiedy to – według tradycji – orły ochroniły ich swoimi skrzydłami przed promieniami słonecznymi. Miecz trzymany przez Św. Michała Archanioła, każdego roku 29 września jest niesiony w procesji ku jego czci.