Witraż to ozdobne wypełnienie okna, wykonane z kawałków kolorowego szkła wprawianych w ołowiane ramki osadzone między żelazne sztaby.

Ramki stanowią kontur rysunku, kreskowanie na szkle lub malowanie na nim przeźroczystymi farbami podkreśla charakterystyczne elementy (głowę, oczy, ręce, fałdowanie szat, cieniowanie figur itp.). Witraże stosowano głównie w budownictwie sakralnym.

Witraże w naszym Domu Bożym zachwycają grą kolorów i światła wnikającego do wnętrza świątyni, zwłaszcza od strony południowej.  Świątynia posiada 12 okien neogotyckich – dwa w prezbiterium o wymiarach: szerokość – 1, 0 metra, wysokość: 3, 80 metra i 10 w nawie głównej o wymiarach: szerokość – 1, 2 metra, wysokość: 3, 80 metra. Posadowione na wysokości 3, 65 metra od posadzki. Witraże są w kształcie wydłużonego pionowego prostokąta zamkniętego ostrołukiem. Konstrukcję witraży stanowi stalowa rama podzielona na cztery kwatery w prezbiterium i na 5 kwater w nawie. Kwatery witraży wypełnione barwnym szkleniem łączonym w ołów.

Po objęciu parafii w styczniu 1900 roku, ks. Wacław Bliziński tak pisze w pamiętnikach: „Przede wszystkim, jednocześnie z pracą społeczną, nie zaniedbywałem pracy parafialnej, bo wszak to było pierwszorzędnym moim obowiązkiem, zarówno uporządkowaniu i upiększeniu kościoła, który przedstawiał się ubogo”

Wpierw zaszklono okna używając metalowej konstrukcji z pojedynczymi szybami w kolorze: żółty, fioletowym i białym. Konstrukcje tych okien stanowiły jednakowy ażurowy motyw wpasowany w neogotyckie otwory okienne. Były bardzo solidne. Trudno dziś ustalić wykonawcę. Być może okna wykonał i zamontował rzemieślnik, który w roku 1901, wykonał bramę i ogrodzenie kościoła, gdyż technika łączenia metalu jest identyczna. Pierwsze dwa witraże wykonano w prezbiterium.

Ten z prawej, przedstawia pejzaż wiejski i liczną grupę pielgrzymów. Powyżej strefa nieba z obłokami, pośród której ukazany jest wizerunek Matki Boskiej Częstochowskiej z Dzieciątkiem, zza chmur wyłaniają się w kierunku pielgrzymów promienie. W łuku znajduje się abstrakcyjny i dekoracyjny wzór, podobnie wygląda dolna część, gdzie mamy daty 1911-1966: rok powstania witrażu i data 1000-lecia Chrztu Polski.

Po lewej stronie ołtarza mamy witraż przedstawiający scenę Przemienienia Jezusa na górze Tabor (Przemienienie Pańskie) i alegorie wiernych. Na tle nieba i białych obłoków widać postać Chrystusa z uniesionymi rękoma w towarzystwie dwóch apostołów. Poniżej nizinny pejzaż z grupą trzech mężczyzn, poruszonych zaistniałym wydarzeniem. Obrazują ich ułożone ciała i gesty. Podobnie jak w poprzednim witrażu w części łuku i w dolnej części dekoracyjna i abstrakcyjny wzór.

Oba witraże pochodzą z Pracowni Witraży, Franciszka Białkowskiego z Warszawy założonej w roku 1902 i specjalizującej się w wyposażaniu kościołów rzymsko-katolickich na obszarze Królestwa Polskiego, pracującej do 1930 roku.

Witraż prawy kosztował 281 rubli 66 kopiejek. Fundatorami byli wierni udający się na pielgrzymkę do Częstochowy w 1909 roku, kiedy miała miejsce wielka wystawa rolniczo-przemysłowa. I tutaj trzeba wspomnieć o naszym artyście – rzemieślniku, Antonim Janickim, który wystawiał swoje prace na wymienionej wystawie i został nagrodzony brązowym medalem za swą pracę sakralną. Drugi, skromniejszy w kolorycie, kupiono za 225 rubli zebranych na tacę. Ponieważ firma Białkowskiego korzystała z projektów artysty malarza Konrada Krzyżanowskiego (1891-1911) jest możliwe, że to właśnie on projektował liskowskie, jednak nie mamy co do tego pewności. Najbliższe jego projekty znajdują się w kościele świętego Stanisława Biskupa Męczennika w Brześciu Kujawskim.

Pomysł wypełnienia kolejnych 10 okien witrażami zrodził się u ks. B. Jóźwiaka (1977- 1982). Niestety, ks. Jóźwiak został przeniesiony na placówkę do Kalisza, aby dokończyć budowę kościoła Miłosierdzia Bożego. Oprócz gromadzenia części środków finansowych, wybrano tematykę i projektanta kartonów witrażowych oraz wykonawcę.

Za kolejnego proboszcza ks. Stanisława Dąbrowskiego (1982-1987), kontynuowano prace nad witrażami do liskowskiego kościoła. Zaprojektował je ks. Wincenty Kilian, utalentowany salezjanin z Krakowa (1905 – 1991). 

Pierwsze kartony pochodzą z roku 1983 i są oznakowane na projektach i wykonanych witrażach symbolami: x. W.K. SDB. Artystyczną wizją witrażysty są Tajemnice Różańca Świętego, nawiązujące do liskowskiej Matki Bożej Różańcowej. Zostały wykonane przez Krakowski Zakład Witraży, którego założycielem w roku 1902 był krakowski architekt Stanisław, Gabriel ŻELEŃSK (brat literata, Tadeusza Boy – Żeleńskiego). Z zakładem współpracowało wielu artystów, którzy tworzyli tzw. kartony (projekty) do przyszłych witraży. Już w 1984 roku krakowscy ślusarze wykonali metalowe konstrukcje do luk okiennych. Przygotowane okna były „dubeltowe”, zewnętrzna część osłaniała konstrukcje wewnętrzną, w której montowano witraż.

Na początek wykonano 5 witraży, cztery od strony południowej i jeden od strony północnej. Usunięciem „starych” okien i osadzeniem nowych ram, zajęła się Firma p. Stanisława Walisia z Liskowa, w składzie: Haładyn Sławomir z Żychowa, Przybyła Stanisław i Pleśnierowicz Stanisław oboje z Zakrzyna. Metalowe „osłony” witraży oszkliła Ekipa Remontowo-Budowlana przy Gminnej Spółdzielni „Samopomoc Chłopska” w Liskowie, której kierownikiem był p. Henryk Tomaszewski, w składzie: Górski Mieczysław i Kozłowski Józef oboje mieszkańcy z Izerowa. Część okien zaszklił także Stanisław Szydłowski z Dębska. Montaż kolejnych witraży rozciągnął się w czasie od roku 1987 do ostatniego zamontowanego w roku 2010. Rozkład okien witrażowych wraz z opisem zacznę od chóru, od strony północnej.

Z części trzeciej – TAJEMNICE BOLESNE, wybrano Modlitwa Jezusa w Ogrójcu –  „Ojcze mój, jeśli to możliwe, niech mnie ominie ten kielich”. Scena przedstawia Chrystusa gorliwie modlącego się, ubranego w czerwoną szatę, nad nim postać Boga Ojca trzymającego kielich. W dolnej części trzech śpiący uczniów. Cały witraż utrzymany z przewagą kolorów zieleni i ciepłych barw.(Symbol x.W.K.1983). Fundatorami są: Irena i Henryk Tomaszewscy z Liskowa w kwietniu 2006 roku (ks. pr. Józef Zając).

Kolejna scena bolesna to: Dźwiganie krzyża na Kalwarię – „Jeśli kto chce pójść za mną… niech weźmie krzyż swój i niech Mnie naśladuje”. Scena przedstawia Jezusa dźwigającego krzyż ubranego w szatę koloru czerwonego, przy Nim Matka. Nad postaciami „ciżba” postaci niosących własne krzyże (głowy 6 postaci). Dominują kolory zimne, dużo fioletu, niebieskiego, czarnego i szarości ( Symbole: x.W.K). Ufundowany z ofiar parafialnych.( ks. pr. Józef Zając)

Kolejny witraż to Matka Boska Ostrobramska. Bardzo barwny witraż przedstawiający Matkę Boską  w bogatej szacie. Nad głową dwa anioły podtrzymujące koronę. W dolnej części anioł z rozłożonymi rękoma trzymający szarfę z napisem: „Panno, co w Ostrej świecisz bramie, Matko miłosierdzia, zjednocz nas w Ojczyźnie. Miłością i sprawiedliwym pokojem”. Na skrzydłach anioła dwa orły z szponami wbitymi w skrzydła. Witraż powstał z funduszy parafialnych (symbole: X.W. Kilian SDB, 1983). Zamontowany w czasie probostwa, ks. Dąbrowskiego Stanisława w roku 1986.

Następny witraż z serii tajemnic bolesnych to: Ukrzyżowanie i śmierć Jezusa – ,,Gdy przyszli na miejsce, zwane „Czaszką, ukrzyżowali tam Jezusa. Scena przedstawia Chrystusa w tle stylizowanego krzyża. Jedna ręka „jakby” przymocowana do krzyża, drugą wskazuje strumień krwi wylewający się do kielicha, który trzyma oburącz Maria, ubrana w zielone szaty. Na jej głowie korona i aureola z napisem:  „MATER ECCLECA”, czyli „MATKA KOŚCIOŁA”. Nad całością Gołębica Ducha Świętego, której promień skierowany jest do postaci Marii ( Symbole: x.W.Kilian, S.D.B).

Fundatorami są państwo: Danuta i Sylwester Ranisiowie z Dębska, zamontowany w czerwcu 2001roku (ks. pr. Józef Zając)

I ostatni z serii bolesnej witraż: Tajemnica zdjęcia z krzyża. Scena przedstawia Matkę Bożą ubrana w fioletową tunikę, która na kolanach trzyma Jezusa Chrystusa zdjętego z krzyża. Postać Jezusa biała z przepaską w biodrach. Widoczne rany na rękach i nogach. Nad postaciami „gorejące serce” z wbitymi 7 sztyletami. Na dole motyw kwiatów róży i urna. (Symbol XWK+1985). Użyte barwy fioletu, odcieni niebieskiego i czerwieni.  Fundatorami są państwo: Danuta i Sylwester Ranisiowie z Dębska, zamontowany również 2001 roku (ks. proboszcz Józef Zając)

W ostatniej części naszego cyklu o witrażach kościoła Wszystkich Świętych przedstawiamy okna po prawej stronie od chóru, czyli południowej. Są to tajemnice radosne.

Jako pierwsza: Zwiastowanie: „Oto ja służebnica Pańska, niech mi się stanie według twego słowa”. Scena przedstawia klęczącą Marię, z dłońmi złożonymi na piersi, ubraną w piękne kolory odcieni niebieskiego, czerwieni i fioletu. Nad Maryją biały skrzydlaty anioł. W górze stylizowany Krzyż i Gołębica Ducha Świętego oraz pierwszoplanowy promień zwiastowania. W dolnej partii kwiaty białych lilii i kaganek światła. Całość utrzymana w kolorach tajemnicy. Witraż został zamontowany ze składek wiernych, za probostwa ks. Dąbrowskiego w roku 1985.

Kolejna scena: Nawiedzenie świętej Elżbiety: „A skądże mi to, że Matka mojego Pana przychodzi do mnie” Spotkanie Marii i Elżbiety. Obie trzymają się za ręce. Jednak Maria obejmuje prawą ręką Elżbietę. Nad ich głowami dwa promienie od Ducha Świętego. Wyraźnie szerszy skierowany na Maryję. Węższy na Elżbietę. Postacie ubrane w bardzo ciepłe kolory. Spotkanie wśród kwiatów i roślinności ogrodu. Witraż zamontowany ze składek parafian w roku 1986.

Na środku kościoła znajduje się witraż z Matką Boską Częstochowską. Jest bardzo kolorowy i żywy, składają się z dwóch zasadniczych części. Na samej górze dwa anioły nad postacią Matki Boskiej Częstochowskiej, bogato ubranej z dzieciątkiem na ręku. Pod postacią Matki Boskiej stylizowany Biały Orzeł z koroną. W dolnej części napis: „MARYJO KRÓLOWO POLSKI CHROŃ NA OJCZYZNĘ”. Witraż powstał ze składek parafian, zamontowany w czasie probostwa ks. Stanisława Dąbrowskiego w roku 1986.

I wracamy do scen radosnych: Narodzenie Jezusa: „Dziś narodził się wam Zbawiciel, którym jest Mesjasz, Pan”. Sceny przedstawione na witrażu są kolorowe i przedstawione bardzo realistyczne. W górnej części anioł z rozłożonymi rękami na tle grupy postaci ogłaszający ludowi dobrą nowinę. Pod aniołem scena ze stajenki z Józefem i Maryją z Jezusem na ręce. U podnóża postacie pasterzy w pokłonie Witraż ufundowany za probostwa ks. Dąbrowskiego w roku 1985.

Projekty kartonów do wszystkich witraży były opłacone przez ks. proboszcza Stanisława Dąbrowskiego. Prace kontynuowano po objęciu probostwa przez ks. Józefa Zająca w roku 1987. W ramach wymiany okien dodatkowo założono dubeltowe okna do istniejących witraży w prezbiterium.

Ostatnie okno witrażowe, poświęcono Ojcu Świętemu – Janowi Pawłowi II i zamontowano w dniu 28 października 2010 roku. Wygląd tego okna jest nietypowy, gdyż w latach pięćdziesiątych ubiegłego stulecia, gdy modernizowano zakrystię zasłonięto jego część. Przedstawia on IV Tajemnicę Różańca w odniesieniu do czasów współczesnych. U góry umiejscowiona jest postać Matki Boskiej Fatimskiej Różańcowej i cud wirującego słońca, który miał miejsce 13 października 1917 roku w Fatimie. Matka Boska podaje Różaniec, który dla Kościoła przyjmuje Jan Paweł II. Ofiarowanie, oddanie Ojca św. zawarte jest w zawołaniu: „Cały Twój”. Poniżej umiejscowiono daty życia: 1920-2005, pontyfikatu Jana Pawła II 1978-2005 i kanonizacji 27.04.2014. Ponieważ połowa okna jest zasłonięta przez dach zakrystii zainstalowano dodatkowe oświetlenie. Projekt i wykonanie witraża jest również dziełem Krakowskiego Zakładu Witraży – S.G. Żeleński, który działa nieprzerwanie do dnia dzisiejszego. Ostatecznie fundatorami byli parafianie, a szczególnie: państwo Tomaszewscy z Liskowa i Ranisiowie z Dębska.

Trzeba dodać, ze w naszej świątyni, znajdują się także mniejsze okna w zakrystii i „Namiocie Spotkania”. Trzy okna o wymiarach: (80 x 110) centymetrów, dwa okna o wymiarach: (50 x 170) centymetrów. Każde z tych okien pochodzi z okresu postania świątyni i jest dodatkowo uzupełnione w szyby. Na uwagę zasługują dwa „kolorowe” o wymiarach: (120 x 220) centymetrów. Jedno w zakrystii i drugie w „Namiocie Spotkania”. Obydwa o identycznym wzorze i kolorze szkła ornamentowego: żółtego, zielonego i odcieni niebieskiego. Znamienne jest to, że „kolorowe okna” były utworzone po wybudowaniu kościoła i „przeróbkach” w tej części świątyni. Wyraźnie widać, że dawniej było tutaj wejście dla służby kościelnej. Gwoli sprawiedliwości na wieży kościoła mamy kolejne okna: trzy oszklone o wymiarach: (50×150) centymetrów i osiem o wymiarach: (80 x 320) centymetrów, zabudowane drewnianym żaluzjami oraz dwa małe okna: (40 x 160) centymetrów, jako „świetliki” oświetlające schody prowadzące na chór.

Tekst: Stefan Ferenc Foto: Katarzyna Orczykowska